ÇANAKKALE  DENİZ  ZAFERİ  104  YAŞINDA…

                                                                                                                                            İbrahim BİRELMA

     -Çanakkale Savaşları, modern savaş tarihinde birleşik kara ve deniz savaşlarının başlangıcı ve  ilk örneğidir. ( Japon General Hiedo Miki)

     -Gelibolu yarımadasında yapılan kara savaşlarının esas başlangıç noktası  Çanakkale boğazı üstünde  meydana  gelen  deniz muharebesidir.

     -18 Mart 1915 sabahı İngiliz ve Fransız gemilerinden oluşan büyük donanma Çanakkale boğazına girdi. Saat 10.30 sonrası bombardımana başladı.

     -Yüzbaşı Hasan kumandasındaki Dardanos bataryası en fazla bombardımana uğramıştı.

     -Tabyadakiler Queen Elizabeth gemisine dört salvo  yolladılar, üçü güvertede patladı, birisi de  arkasında su sütunu kaldırdı. Son 25 dakika içinde 12 isabet alan Agamemnon gemisine de üç isabet kaydeden Dardanos bataryası filoyu yıldırıyordu. Zırhlı, aldığı isabetlerin etkisiyle  360 derecelik dönüş yapmak zorunda kaldı.

     -Dardanos tabyası’nın Irresistible gemisi üzerinde yoğunlaştırdığı etkili atışlar, bu İngiliz zırhlısının sonunu getirmişti. Bouvet gemisinin batışına neden olan atışlar Rumeli Mecidiyesi’nde  Yüzbaşı Hilmi komutası altındaki bataryadan yapılmıştır.

     -Akşamın beşi olduğu sırada düşman donanmasından üç gemi saf dışı kalmış bulunuyordu.Bouvet batmış,İnflexible Tendirek’le yollanmış,Irresistible ise yoğun bir ateş altında sahile  doğru sürüklenmeye başlamıştı.

     -İngilizlerin hesaba katamadığı şey, Nusrat’ın Karanlık Liman’a  serdiği bir dizi mayın ve bazı sahil bataryalarının  atış menzilinin,  zannedildiğinden daha uzun  oluşuydu. Düşman istihbaratı,  Anadolu Hamidiyesi’nin azami atış mesafesini 9.000 metre  olarak bildirmişti. Oysa, Hamidiye’nin atış mesafesi 16-17.000 metreye çıkartılmıştı.

     -Amiral de Robeck, bu koşullar altında saat beş civarında  gemilerine umumi  çekilme emri verdi.

     -İngiliz ve Fransız gemilerinden oluşan Birleşik Filo’nun 18 Mart 1915’te  Boğaz Muharebesi’ne katılmış bulunan güçlü savaş gemilerinden Bouvet, Ocean, Irresistible batarak boğazın derin sularına  gömülmüş, dördü Inflexible, Gaulois, Suffren ve Agamemnon da, savaş dışı kalmıştır.

     -Mayın Grup Komutanı Binbaşı Nazmi( Akpınar) ve gemi komutanı Yüzbaşı Tophaneli Hakkı komutasındaki  Nusrat’ın 7/8 Mart 1915 gecesi döktüğü mayınların ve Türk  topçusunun  başarısı istila  donanmasının Marmara’ya girmesini engelliyordu. Enver Paşa’nın Kafkaslar’daki  yenilgisini unutturuyor, Rusya’nın yardım yollarının  tıkanmasına neden olarak  dünyanın ekonomik haritasının değişiminde baş etken oluyordu.

    -18 Mart 1915 zaferi, top ve mayın silahlarının  müşterek çalışma mahsulü  olup, bunda mayın baş rolü oynamıştır.

     -Prof. Ernest Jackh, Truva harabeleri önünde Gazi Mustafa Kemal ile yaptığı bir konuşmayı aktarmaktadır. Atatürk, eliyle Çanakkale Boğazı’nı göstererek  şöyle demiştir: “ Biz orada, İngiliz –Fransız  Donanması’nı Boğaz’ın dışında tuttuk ve onların müttefikleri  Rusya ile irtibat kurmalarını önledik. Rusya böylece çökmüş oldu. Ama neticede bizde yıkıldık. Siz Almanlar, İngiliz Boğazı’ndan  biz Türkler de  bu Boğaz’dan çıkmadıkça  çökmeye mahkumuz.  Zaferi, denizi kontrol altında  tutan, ihtiyacı olan materyali, gereksinmesi olduğu zaman, istediği yere  ulaştırılabilen  ülke kazanır.”

     -Çanakkale Boğaz Muharebesi’nin  ve bu savaştan alınması gereken derslerin özeti bu tümcelerde saklıdır. ( Erol Mütercimler, Gelibolu 1915, Alfa Basım Yayım Dağ, 5.Basım, Mart 2015)

     -Bütün liderlerimiz Çanakkale Zaferi’nden çıkmıştır ve bütün kumandanlar  oradan gelmiştir.Sivil kadrolar dahi  oradan çıkıp gelen  yedek subaylardır.

     -Çanakkale  aslında dünya tarihinin akışını değiştirmiştir. Ortaya yeni bir Rusya ve yeni bir Türkiye çıkmıştır.

     -Şurası bir gerçektir ki 18 Mart’ta kutladığımız Çanakkale Deniz Savaşları’nın başlangıcı 1914 sonlarına  kadar uzanır. Fakat savaşın şiddetlenmesi düşman donanmasının  uğradığı ve bu savaşı başlatanların beklemediği iteleme  ve yenilgiyledir. Bitimi de 1916 yılının Ocak ayının 9’udur.

     -Çanakkale Savaşları Türk ulusal kimliğinin  ve vatan duygusunun berkitildiği  bir olaydır. Sonraki muharebeler  için itici bir rol oynamıştır. Her milletin tarihinde  Çanakkale Zaferi gibi  abideler görülmez. Bizde vardır ve bu bütün Doğu’da tektir. Çanakkale Zaferi , çok kolay organize olan, direnebilen, tahammül edebilen ve belirli bir hedef etrafında  ısrar eden  bir ordu, kumanda heyeti ve toplum olduğumuzu gösterir. Cumhuriyeti kuran da işte bu mayadır. ( İlber Ortaylı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Kronik Kitap, Ocak 2018)                   15.3.2019