Tekirdağ’ın Kurtuluşunun 100. Yılı

ÇANAKKALE TEKİRDAĞ’DAN BAŞLADI

   İbrahim BİRELMA

               Mustafa Kemal, 28 Temmuz 1914’te başlayan I. Dünya Savaşında Sofya’da Ateşe militer olarak bulunuyordu. Atatürk o günleri anlatırken özetle diyor ki: “Arkadaşlarım savaş cephelerinde ateş hatlarında bulunurken, ben Sofya’da ateşe militerlik yapamazdım. Ben gerekirse bir nefer gibi herhangi bir savaş cephesine koşmaya karar verdim. Sofya’daki eşyalarımı elçiliğe taşıdım. Bavulumu hazırladım. Bu sırada İsmail Hakkı imzalı bir telgraf aldım. Telgraf şu idi: “19. Tümen Komutanlığına atandınız. Hemen İstanbul’a hareket ediniz!” İstanbul’a geldiğim zaman Enver Paşa Erzurum’dan dönmüştü. (Sezai Kurt, Çanakkale Savaşları’nda Tekirdağ Sempozyumu, 2015).

• İlimiz Tekirdağ, Çanakkale Zaferi’nin öncesi, 19. Fırka ve 57. Alayın hazırlık ve Kuruluş dönemlerinde önemli biçimde rol almış bir bölgedir. Yarbay Mustafa Kemal Sofya’daki askeri ataşelik görevinden Tekirdağ’a gelip 2-23 Şubat 1915 tarihleri arasında Çanakkale Destanının yaratılmasında büyük rol oynayan 19. Fırka (Tümen) ve onun şanlı 57. Alayın kuruluşunu sağlamıştır. (Kenan Oflaz, Çanakkale Savaşları’nda Tekirdağ Sempozyumu, Nisan 2015).
• Yarbay M.Kemal, emir subayı ve emrine verilmiş olan Çerkeşli Hasan Çavuş’un mangasını alarak 2 Şubat 1915 günü Tekirdağ’a geldi. İlk gecesini Ortacami Mahallesi Yunus Bey caddesinde Bahriyeli Salih Bey’in evinde geçirdi. Atatürk Tekirdağ’da kaldığı müddetçe Askerler Şubesi yolu üzerindeki Musava Kahveleri başlıca uğrak yerlerindendi.
• 19. Fırka bugün Göğüs Hastalıkları Hastanesinin bulunduğu yerde “Sahil Kışlası”nda kuruldu.
• M. Kemal göreve başladığının ertesi günü tümenin bütün subaylarını topladı, dedi ki: “Bir ordunun ruhu subaylardır. Subay ne kadarsa ordu da o kadardır. Orduyu subay yapar. Askere örnek olun. Kendinizi iyi yetiştirin. Sırf askeri bilgiyle iyi asker olunmaz. Okuyun. Sanata ilgi duyun. Hepinizden askerlerinizin ruhunu beynini yurt sevgisiyle kararak, bilgiyle donatarak eğitmenizi istiyorum. Gözüm her an üzerinizde olacak! Görevde yanlışlığı bağışlamam, bağışlayamam.”
• Başkomutanlıktan M. Kemal’i Eceabat (Maydos) Bölge Komutanlığına atama emri geldi. 57. Alayla birlikte hemen Eceabat’a hareket edecek, öteki iki alay sonra taşınacaktı. Hazırlanıp ertesi gün iskeleye indiler. Gelibolu ve Çanakkale’ye gidecek olan Halep ve Reşit Paşa gemileri Tekirdağ’a uğradı, zorlukla ikisine sığıştılar. 25 Şubat 1915’te 19. Tümen ve 57. Alay Eceabat’a ulaştı. (Turgut Özakman, Diriliş, Çanakkale 1915, Bilgi Yayınevi, Mart 2008).
• Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk tarafından Tekirdağımızda kurulan 19’uncu Tümenin ve onun Kahraman Alayı 57’inci Alayın Çanakkale Savaşlarında taşıdığı önemi ve tarihteki yerini vurgulamak ve “ÇANAKKALE TEKİRDAĞ’DAN BAŞLAR!” anlayışıyla bunu bir daha tarihe not düşmek istiyoruz. (Murat İşözen, Çanakkale Savaşları’nda Tekirdağ Sempozyumu, Nisan 2015, Tekirdağ)

57. Alayın 1.2.1915’te kuruluşunda 49 Subay, 3638 er, 373 hayvan, 2288 tüfek ve 4 ağır makineli tüfeği mevcuttu. Çanakkale Savaşları’nda 57. Alay 1.731 şehit ve 543 kayıp olmak üzere 2.274 zayiat vermiştir.